Waarom afwijkende meningen essentieel zijn voor effectieve besluitvorming.
In de overheid, in de directiekamers van bedrijven, verzamelen de mensen zich elke dag in groepen om beslissingen te nemen.
Vaker dan we zouden willen, blijken deze beslissingen fout te zijn, soms heel erg fout.
Regeringen verspillen miljarden, bedrijven gaan failliet en mensen lijden.
Dus waarom nemen groepen soms zulke vreselijke beslissingen?
Groepsbesluitvorming kan op een aantal voorspelbare manieren misgaan, maar een van de meest voorkomende is groepsdenken.
Groupthink is een bekend psychologisch fenomeen, maar minder bekend zijn de technieken om het te bestrijden.
Inzicht in hoe groepsdenken voorkomt en wat er kan worden gedaan om het te bestrijden, is van vitaal belang voor effectieve besluitvorming in groepen, en bijgevolg van vitaal belang voor een goed geleide samenleving en winstgevende bedrijven.
groepsdenken
Groepsdenken komt naar voren omdat groepen vaak erg op elkaar lijken qua achtergrond en waarden.
Groepen vinden elkaar meestal ook leuk – of hebben in elk geval een gezond respect voor elkaar.
Daarom ontstaat er bij het proberen een beslissing te nemen een consensus en worden alle bewijzen van het tegendeel automatisch verworpen, belachelijk gemaakt.
Individuele leden van de groep willen de boot niet laten schommelen omdat deze persoonlijke relaties kan schaden.
De pionier van de groepsdenken was psycholoog Irving Janis.
Hij analyseerde de beslissingen van drie Amerikaanse presidenten (Kennedy, Johnson en Nixon) om de oorlog in Vietnam uit te breiden.
Groupthink, zo betoogde hij, legde uit waarom ze waren vastgelopen in hun handelwijze, niet in staat om alternatieven te verkennen.
Daaropvolgend psychologisch onderzoek heeft Janis 'argumenten onderbouwd.
Experimenten tonen aan dat mensen snel de meerderheidspositie innemen en, cruciaal, alle mogelijke alternatieven en alle tegenstrijdige bewijzen negeren.
(Nemeth & Kwan, 1987)
Afwijkende productie
Janis betoogde terug te vechten tegen groepsdenken, draait helemaal om waakzame beslissingen.
Wat dit in de praktijk betekent, is proberen de groep bewust te maken van problemen met de consensus en alternatieven te bieden.
Om dit te doen moet iemand in de groep kritisch zijn.
Kritisch denken aanmoedigen is niet eenvoudig, maar het is mogelijk:
- Advocaat van de duivel:
Iemand in de groep, maar meestal niet de leider, krijgt de taak om gaten in het besluitvormingsproces te ontdekken.
Deze aanpak werd getest door Hirt & Markman die experimentele deelnemers aanmoedigden om meerdere oplossingen te genereren.
De resultaten toonden aan dat deze deelnemers een lage gevoeligheid voor groepsbias vertoonden.
Hirtand Markman (1995) - De kracht van authentieke afwijkende meningen:
Helaas voor de advocaat van de duivel kunnen ze gemakkelijk worden genegeerd omdat mensen ze niet serieus nemen.
Beter is dus iemand die echt in hun kritiek gelooft.
Uit het volgende onderzoek bleek dat, in vergelijking met het advies van een duivel, authentieke dissidenten eerder een grotere hoeveelheid en kwaliteit van effectieve oplossingen boden.
Nemeth et al. (2001) - Authentieke afwijkende meningen koesteren:
Groepsleiders spelen een cruciale rol bij het aanmoedigen (of verpletteren) van afwijkende meningen.
Het volgende onderzoek analyseerde de beslissingen van een panel dat nieuwe medische technologieën onderzocht.
Vinokur et al. (1985)
De beste resultaten werden geassocieerd met een faciliterende voorzitter die de participatie van de groep aanmoedigde in plaats van iemand die de richtlijn verspilde.
Deze technieken voor het uitroeien van groepsdenken draaien dan om het aanmoedigen van afwijkende meningen.
In het belang van een goede beslissing moet iemand kritisch zijn, anders worden fouten gemakkelijk gemaakt.
Dit lijkt misschien relatief voor de hand liggend, maar er zijn allerlei redenen waarom dissidentie nooit wordt geuit.
Nemeth & Goncalo, 2004
- Organisaties rekruteren vaak op basis van wie er in past en niet schommelt.
De stereotiepe ja-man komt vaak, misschien onbewust, onperfect voor de klus. - Groepscohesie wordt zeer gewaardeerd voor productiviteit ('ben je een teamplayer?'): Groepen die altijd kibbelen, worden gezien als minder werk gedaan.
- Meningsverschillen en de uitdrukking van tegenstrijdige meningen maken mensen ongemakkelijk en ze proberen het te onderdrukken, deels omdat onwettig gemakkelijk verkeerd wordt geïnterpreteerd als respectloos of zelfs als een persoonlijke aanval.
- Dissenters worden vaak bestempeld als probleemmakers en gericht op ofwel bekering tot de consensus of regelrechte verdrijving uit de groep.
Als gevolg hiervan zijn dissenters in groepen waarschijnlijk een bedreigde diersoort.
Om effectieve andersdenkenden te zijn, moeten ze een fijne lijn volgen en zinloze confrontatie of persoonlijke aanvallen vermijden; in plaats daarvan minderheidsperspectieven presenteren op een evenwichtige, goed gemoduleerde en authentieke manier.
Van hun kant moet de meerderheid haar instinct tegen verpletterende daders bestrijden en het risico erkennen dat ze nemen door kritisch te zijn op de mening van de meerderheid.
Hoewel de meerderheidsconsensus misschien wel juist is, kan het meer beslissend zijn als afwijkende meningen worden aangemoedigd en alle opties worden onderzocht.
